Diyabet, insülin salgılanması ya da insülin etkisinde düşüklük sonucunda oluşan hiperglisemi (kan şekeri yüksekliği) ile giden karbonhidrat, yağ, protein metabolizması bozuklukları ile giden bir sendromdur.

Gebelerin % 3-5 de diyabet görülür. Bunların çoğunluğu gebelik sırasında ortaya çıkarken, %0,2-0,3 ü önceden bilinen diyabet hastasıdır. Gebelikte diyabet çıkma olasılığı yaş ile birlikte artar. İlk kez gebeliğinde şeker hastalığı belirtileri çıkanların % 50 de ileri ki hayatında kalıcı diyabet hastalığı görülür.

Gebelikte şeker yükleme testini MUTLAKA öneririm. Kesinlikle bebeğe ya da anneye zararı olmayan bir tarama testidir. Sonuçları bebek ve anne sağlığı açısından büyük önem arz eder.

Klinik olarak, Diabetes Mellitus, Bozulmuş glukoz toleransı ve gestasyonel diyabetes mellitus olarak ayırabiliriz.

Diabetes Mellitus, tip I ve II olmak üzere iki tipdir. Bu iki durum aşikar diyabet (halk arasında bilinen şeker hastalığıdır). Bozulmuş glukoz intoleransı ise kan şekeri değerlerinde bozulma vardır fakat aşikar diyabet kadar da kötü değildir. Bu hastalarda normale dönüş yada diyabete ilerleme olabilir.

Normal gebelikte karbonhidrat metabolizması

Gebelik de fetal ihtiyacın karşılanması için 1. Tirmesterden itibaren annenin dokularında insülin direnci oluşur. Gebe kadınların açlık kan şekeri daha düşüktür, bunun nedeni glukozun sürekli olarak kolaylaştırılmış difüzyon ile plasentadan fetusa geçmesidir. Gıda alımı sonrasında ise daha uzun süre yüksek kalır.

Gestasyonel Diyabet (Gebelik şekeri-GDM)

İlk kez gebelik sırasında ortaya çıkan ve doğum ile ortadan kalkan bir durumdur. Bu gruba girenlerin %50 de ileri ki hayatında şeker hastalığı ortaya çıkar. GDM, çoğunlukla gebeliğin 2. Yarısında ortaya çıkar. GDM ile iri bebek buna bağlı müdahaleli doğum, travmatik doğum, sezeryan doğum, yeni doğan bebek de kan şekeri düşüklüğü, kan değerlerinde değişiklik hatta sarılık riski artar.

Diyabet olma olasılığı yüksek olan kadınlar (aile öyküsü, önceden gebelik kaybı, iri bebek doğurmak..) ilk kontrolde, diğer gebeler ise 24. Haftada taranmalıdırlar.

Tarama testi, Dünya Sağlık Ötgütü, Sağlık bakanlığı ve TJOD (Türkiye Jinekoloji ve Obstetri Derneği) tarafından her gebeye önerilen bir testtir. Tüm dünyada çok net olarak uygulanmakta ve gebeleri korkutan kasıtlı yayınlar yapılmamaktadır. Açlık kan şekeri ve hemen sonrasında 50 gram glukoz (şekerli su) içilmesinden 1 saat sonra tekrarlanarak yapılır. Test sonuçları anormal çıkarsa 100 gram Oral glukoz tolerans testi yani tanı testi yapılmalıdır. Tanı testinde açlık kan şekeri sonrasında 100 gram glukoz alınır ve 1.,2. Ve 3. Saatlerde tekrar kan şekeri seviyesine bakılır. İki yada daha fazla değer yüksek çıkarsa ‘Gestasyonel Diyabet’ tanısı konulmuş olur. Sadece tek bir değer yüksek ise diyet ve egzersize başlanır ve bir ay sonra tanı testi tekrar edilmelidir.

Gestasyonel diyabetin etkileri

Fetal etkiler: Fetal anomali riski, ani intrauterin ölüm riski, iri bebek riski, düşük riski, erken doğum riski, düşük doğum ağırlığı riski, respiratuar distres sendromu (ıslak akciğer) riski, hipoglisemi-hipokalsemi riski,  artar. Nöral tüp defekti, barsak atrezisi, kalp malformasyonları, renal anomali, tek umblikal arter ve özellikle diyabetik gebeliklerde izlenen situs inversus ve kaudal regresyon sendromu gibi konjenital malformasyonlar gelişebilir.

Maternal etkiler: Hipertansiyon riski ve zor doğum / Sezeryan doğum riski, enfeksiyon riski, göz, böbrek ve sinir doku patolojilerinin riski artar

 

Gestasyonel diyabeti olan kadınların çoğu obezdir, makrozomi, hidramnios ve anomali açısından ultrasonografik olarak taki edilmelidir. 32. Haftadan itibaren NST yapılması önerilir.

 

Gestasyonel Diyabet Tedavisi

Hastaların çoğu sadece diyet ve egzersiz ile izlenebilir, yapılan kan şekeri takipleri normal olmaz ise insülin tedavisine başlanabilir. Egzersiz olarak yürüyüş, gebelik haftasına göre koşu, jimnastik, yoga, pilates önerilir.

 

Gelişebilecek tüm bu olumsuzluklara karşı gebelik şekeri taranması ve olası durumlarda önlem ve tedavi planlanması çok önemlidir. Hastalarımıza şeker testi taranmasını öneririz.